ایجاد جوّ مناسب، صمیمی و فضای راحت در کلاس از مهمترین ارکان یادگیری می باشد که اضطراب و نگرانی در یادگیری دانش آموزان  را کاهش می دهد. باید به عقاید دانش آموزان احترام گذاشت.در تصمیم گیریهای خود از آنان نظر خواهی کنیم.اعتماد  کردن  به  یادگیری دانش آموزان  باعث  رشد  شخصیت  آنها  می شود.ابراز نظر در کلاس توسط فراگیران شور و شوق به یادگیری ایجاد می کند.باید به گونه ای عمل کرد تا دانش آموزان سرشار از هیجان و شادی شوند زیرا در این حالت سخت کوش ترند که می توان با استفاده از بیانات شورانگیز، عوامل شادی بخش مثل سرود،نمایش، بازی، سرگرمی، مسابقه و … این جوّ را ایجاد کرد.توجه به علایق آنها نیز مهم می باشد همچنین اگر نسبت به ما احساس رابطه نزدیکی کنند. گوش دادن به مسائل و مشکلات یادگیرندگان و آشنایی با حالات روانی-عاطفی یادگیرنده در ایجاد فضای بدون فشار در کلاس مؤثر است.خوش اخلاق بودن معلم، باعث ایجاد آرامش و جذب یادگیرنده به کلاس درس می شود.با شور و علاقه درس دادن در جذب یادگیرنده به کلاس درس و محتوای آموزش مؤثر است. اگر معلم از تدریس خود لذت ببرد خواه ناخواه این لذت به دانش آموزان نیز سرایت می کند.معلم  نباید  مشکلات  زندگی  خود  را  به  کلاس  بیاورد  زیرا  در  تدریس  اثر  منفی  دارد.

تنوع در روش تدریس به ایجاد جاذبه درسی منجر  می شود.اختصاص بخشی از وقت کلاس درس، به ویژه در انتهای وقت کلاس به گفت و گو درباره روش تدریس و جوّ کلاس می تواند در بهبود و افزایش کیفیت فرایند یادگیری-یاددهی مفید باشد.ارائه  کنفرانس به وسیله فراگیران  داوطلب  باعث رشد فردی و اجتماعی و …  می شود.سخت گیری  در این  که  دانش آموز  با تلاش  مطلب  را فرا گیرد  نه اینکه  بوسیله  معلم  سهل و آسان  دریافت کندیکی  دیگر  از اقدامات  لازم  می باشد.یاددهی  شیوه  گزارش  نویسی  و تهیه  چکیده  مطالب  و فعالیت های کلاسی  در  اولین  جلسه های  آموزش  در امر یادگیری و انتقال  تجربه های  آموزشی  یادگیرندگان  به  مدرس  و سایر  اعضای  گروه و کلاس  مؤثر  است.آوردن  دانش آموزان  ضعیف  پای  تابلو  و همکاری  با آنها  در حل  مشکل  باعث  افزایش  اعتماد  به  نفس  آنها  می شود.

سازماندهی کلاس

یکی دیگر از مواردی که باعث بیدار شدن انگیزه یادگیری در فراگیران می شود “سازماندهی کلاس” است به عنوان مثال:صندلی ها را در وضع مناسب قرار دهیم،آن را پاکیزه و مرتب کنیم،در نورپردازی آن دقیق باشیم و جایی برای نشان دادن خلاقیت ها در نظر بگیریم.همچنین  اگر  هنگام  تدریس  دانش آموزان  را در حین  آموزش  درگیر  کنیم  کلاس  از حالت خشک  خارج  شده  وبا نشاط  می شوند.اگر  بگوییم  فراموش  می کنند،اگر  یاد  دهیم  بخاطر  می سپارند و اگر  درگیر  کنیم  یاد  می گیرند.انجام  تمرینات زیاد  سبب  تعمیق  یادگیری  و بروز  خلاقیت های  آنان  می شود.جلسات  و یا  ساعاتی  که برای  تمرین  در نظر  گرفته  شده ،نباید  زیاد  طولانی  و خسته  کننده  باشد.به  عنوان  نمونه  تمرینی  که  در  دو  جلسه  سی دفیفه ای  و با فاصله  کافی  انجام  می شود  نتیجه  بهتری  دارد  نسبت  به  تمرینی  که  یک  ساعت  طول بکشد.البته  با افزایش  سن،توانایی  دانش آموز در  انجام  تمرینات  طولانی تر،فزونی  می یابد.نباید  بیش از حد برای مهم  جلوه  دادن  درس ،برای  دانش آموزان  تکلیف  معین  کرد.حجم  تکالیف  با نیاز  واقعی  آنان  باید  منطبق  باشد.

مطالب  درسی  باید  به گونه ای  ارائه  شود  که  مشکلات  یادگیرنده  را بر طرف کند.همچنین  باید  معلم  بین  مطالب  جدید  و مطالب  جلسات  قبل  یک  ارتباط  منطقی  برقرار  کند.تهیه  چکیده  و دستمایه  اولیه  برای  آموزش  در قالب  جزوه ای  که  نکات  اصلی  و منابع  را  در  برداشته  باشد،باعث  همسو  شدن  یادگیرندگان  با  معلم  در رسیدن  به  انتظارات  آموزشی  می شود.

امّا مهمترین مسئله ،یادگیری مشارکتی است که تحقیقات گوناگون مؤید این مسأله است که نسبت به دیگر یادگیریها نظیر رقابتی و انفرادی پیشرفت تحصیلی بالاتری را بوجود آورده است.دانش آموزان در گروه های کوچک که خود انتخاب می کنند به کار گروهی مشغول می شوند ولی در انجام دادن تکالیف عادی به تنهایی کار می کنند،درباره موضوعی بحث می کنند، بابارش مغزی با ایده ها واندیشه های تازه برخوردمی کنند واطلاعات را سازمان می دهند.درواقع باید فرهنگ “ کار گروهی ” را دربین فراگیران توسعه داد که شامل جو اعتماد، نبود موانع کارکردی، انتظارات با توجه به شمار افراد گروه، تمایل برای کمک به همدیگر و مشارکت یکسان است.و به قول جانسون از شعار“ما با هم شنا می کنیم و یا با هم غرق می شویم” پیروی کنیم.

برای  انجام  فعالیت های  گروه  در  جهت  یادگیری  مشارکتی  موفقیت  آمیز  اهداف،آموزش  و  جدول  زمانی  مشخص  مورد  نیاز  است.در  گروه  هر  عضو  نقش  و  وظایف  خاصی  دارد  مانند:ثبت کننده،گزارش کننده،ناظر،مشاهده گر،مسؤل  تجهیزات  و … .نقشها  باید  در  گروه  مدام  تغییر  داده  شود،بطوری  که  اعضای  گروه  برای  عمل  در  نقشهای  جدید  فرصت  یابند  و  برای  برآوردن  وظایف  ویژه  گروه  آماده  شوند.ابتدا  اعضای  گروه های  گوناگون  که  دارای  بخش  مشابه  هستند،گروه های  تخصصی  تشکیل  میدهند  و با یکدیگر  مطالعه  می کنند.سپس،هرفرد به گروه  مورد  نظر  خود  برمی گردد و آن  بخش  را  هم  گروهی های  خود  آموزش  می دهد.این  بخش های  مجزا  نیاز  است  که  در  کنار  هم  قرار  داده  شوند تا دانش آموزانی  که  به  همدیگر  وابسته اند از  یکدیگر  یادبگیرند.کلید  پروژه (کار گروهی)هنگامی  قفل  مسائل را باز می کند  که  کوشش های  جمعی  دانش آموزان  با  بهره گیری  از شیوه های  مشارکت جویانه  یادگیری،آگاهانه،و عمدی و از طریق  انجام  فعالیت های  عملی  مبتنی  بر  همکاری  و تعاون  گروهی  شکل  گیرد.

طرح انجام تکلیف در مدرسه و تأثیر آن در کاهش اضطراب وپیشرفت تحصیلی دانش آموزان

اگر بلافاصله بعد از تدریس هر موضوع ،فراگیر درگیر با مسئله شود و روی آن شروع به بحث و گفت و گو بکند و مشکلات خود را همانجا حل نماید یادگیری در بخش حافظه دراز مدت وی انجام خواهد گرفت و بندرت از یاد می رود .بخصوص اگر این کار همراه با عوامل شادی بخشی مثل اجرای مسابقه ، بازی ،سرود و … صورت بگیرد، دانش آموزان جدی تر کار می کنند و بهتر یاد می گیرند.درگیر کردن دانش آموزان با مطالب درسی تدریس شده از طریق طرح چند سؤال و یا حل چند نمونه از تمرینات کتاب در عمق دادن به یادگیری و رشد مهارتهای ارتباطی مؤثر است و باعث ایجاد رغبت به مطالعه و رفع نگرانی از مطالب آموخته شده می شود. دیدن اینکه هر یک از یادگیرندگان در کلاس درس به حل مسئله مشغول اند،در یادگیرنده ایجاد شور و اشتیاق می کند . فعال بودن دانش آموزان در انجام دادن تکلیف، بیشتر از ارائه درس در عمیق شدن یادگیری اثر دارد. انجام دادن چند نمونه تمرین بوسیله یادگیرندگان و بررسی جوابها و ارائه بازخورد لازم بوسیله معلم بر بهبود کیفیت آموزش و رشد خوداندیشی در یادگیرنده اثر دارد و در رشد خلاقیت آنها کمک می کند.همچنین کسل آور بودن آموزش را از بین می برد. استفاده از این طرح و اطمینان از اینکه یادگیرندگان مطالب آموزشی را یادگرفته اند، درارائه و یادگیری مطالب بعدی مؤثر است.

اجرای طرح پیوند (طرح شناسایی دانش آموزان تلاشگر ) و نحوه همکاری  با این طرح

اگر معلم نسبت به هر فعالیت و اظهار نظر فراگیر واکنشی مثبت حتی در حد یک لبخند یا گفتن کلمه ای تحسین برانگیز از خود نشان دهد، انگیزه دانش آموز را در امر یادگیری تحریک می کند. تشویق کلامی و غیر کلامی یادگیرنده به ایجاد علاقه به یادگیری و تثبیت آموخته های وی کمک می کند. با تشویق میزان اعتبار اظهار نظر آنها را روشن می کنیم در عین حال از تقدیر مبالغه آمیز باید پرهیز کرد. حال اگر این تشویق و ترغیب در سطح مدرسه توسط مدیر و معاونین صورت پذیرد بمراتب اثر بخشی بیشتری خواهد داشت. کما اینکه در سال تحصیلی 82-81 کارتهای امتیازی تهیه شده بود و به عناوین مختلف این کارتها به دانش آموزانی که در فعالیت های کلاسی شرکت می جستند داده شد. در انتهای ترم، با جمع آوری این کارتها و مشخص کردن دانش آموزان ساعی و تلاشگر (کسانی که بیشترین امتیاز را جمع کرده بودند) با اهدا جوایز در سر صف از آنان تقدیر و تشکّر به عمل آمد. نمونه دیگری را که می توان ذکر کرد دادن  Excellent  در دقتر تکلیف هر فراگیر بود (به شرط خوش خط و خوانا بودن تکالیف) ودادن جایزه به کسانی که بیشترین  Excellent   را در دفترشان داشتند. و نتیجه این شد که در آخر سال ، در پایه دوم دانش آموز لااقل بد خط نداشتیم .حتی دانش آموزان ضعیف کلاس از خطی نسبتاً خوش برخوردار بودند.

فعالیت های خارج ازکلاس(استفاده از وسایل کمک آموزشی ،نمایش فیلم آموزشی ، قرائت مجلات رشدنوجوان،کتاب ، داستان و … )

استفاده از وسایل کمک آموزشی باعث افزایش یادگیری یادگیرندگان می شود. ایجاد ارتباط بین مطالب درسی و زندگی اجتماعی ، به عمق بخشیدن یادگیری و علاقه به تحصیل کمک می کند . انجام دادن فعالیت های عملی حتی در کلاس کسل آوربودن آموزش را از بین می برد. استفاده بهینه از فناوری آموزشی در جریان تدریس و یادگیری می تواند به سبب فعال کردن حواس دانش آموزان ، امر آموزش را واقعی تر و عملی تر کند و موجب تسهیل یادگیری فراگیرندگان شود . در واقع حیطه کار معلم را وسیع تر کرده و او را از حالت صِرفِ انتقال دانش و معلومات خارج می کند و به راهنمای جریان یادگیری مبدل می سازد. در ارتباط با وسایل کمک آموزشی دبیران مربوطه می توانند  با صرف وقت کمی و یا با کمک دانش آموزان این وسایل را که تهیه بعضی از انها ساده و ارزان است بسازند و در درس خود مورد استفاده قرار دهند. می توان مسابقه هایی ترتیب داد و به بهترین ها جایزه اهدا کرد.

ترتیب دادن بازدید و اردو سبب می شود که فراگیران به تجربه های واقعی دست یابند و صاحب مهارتهای لازم برای زندگی شوند. با انجام فعالیت ها در آزمایشگاه به صورت زنده می توانیم دانش آموزان را با یادگیری مشارکتی آشنا کنیم. فعالیت های مشارکتی تمایل به افزایش سطح تفکّر، مهارتهای ارتباطی اساسی ، انگیزه های پیشرفت ، عزت نفس ، احترام متقابل ، آگاهی اجتماعی و تحمل تفاوتهای فردی را در دانش آموزان رشد و گسترش می دهد. همچنین باعث تفکّر خلاّق و انتقادی ، نگرش مثبت به موضوعات درسی ، تعامل گروهی و مهارتهای اجتماعی می شود .

باید علاقه به مطالعه و پژوهش علمی دانش آموزان در کانون توجه قرار گیرد. اصولاً رغبت به مطالعه و پژوهش امری متکی بر فعالیت های ذهنی-تجربی افراد است. دانش آموز خود باید مسائل علمی را مورد کند و کاو قرار داده و تجربه کند نه آن که این مسائل در قالب های نظری آماده ، در ذهن وی گنجانده شود . هدف تعلیم و تربیت انباشتن ذهن از دانش نیست ، بلکه وسیله دستیابی به یافته های علمی به منظور خلاقیت و سازندگی است . تجربه نشان داده است که دانشی که از طریق مطالعه و تحقیق بدست می آید ، ثبات و پایداری آن در ذهن بیشتر است . بنابراین ارائه فهرستی از کتابهای مرتبط با درس و تعیین وظیفه برای مطالعه آنها به عمیق شدن یادگیری کمک    می کند .یکی  از  مهمترین  ابزارهایی  که  در  ساخت  یک  مجموعه  آموزشی  در  انتقال  دانش  موثر  است  استفاده  از  تصاویر  متحرک  است. تصاویر  گوناگون  و یا  فیلم  به  یادگیری  کمک  می کند.اطلاعات را می توان از طریق تصویر مناسب ، بسیار ساده تر از پیام شفاهی یا کتبی دریافت کرد به عبارتی دیگر «یک عکس مناسب گویاتر از هزار کلمه است».حال اگر این تصاویر متحرک باشند (در قالب فیلم ، کارتون ، یا … ) اثرش به مراتب بیشتر و بهتر خواهد بود . بنابراین به نظر من اگر در هفته یک ساعت (در زمینه های مختلف ) به مطالعه در کتابخانه ، استفاده از آزمایشگاه ، دیدن فیلم، و یا خواندن مجلات و کتب غیر درسی و … اختصاص داده شود ، فراگیران مطالب آموخته شده را می توانند لمس کنند و بکار گیرند